TODAS AS MORTES DE MANUELA ABUÍN

As que pasaron os que quedaron, aínda nadie o sabe

Carmen Meaños Abuín

Manuela Abuín Pardo morreu o 19 de xuño de 1950 no manicomio de Conxo. Tres anos antes a súa filla Carmen foi visitala para dicirlle que casara, ela e mais Emilio foron de lúa de mel a Conxo para visitar a nai. Carmen aínda non tiña 19 anos e estaba chea de sufrir, chea de sufrir...

E a súa nai sufrira moito máis. Porque a súa nai, Manuela Abuín Pardo, xa morrera moito antes, o 15 de agosto de 1936, cando os falanxistas de Vilagarcía foron buscar ao seu home, Antonio Meaños, á casa de Carril na que vivían cos dous fillos, Carmen, que tiña oito anos, e Antonio, de seis.

Manuela Abuín Pardo
(Fondo Meaños Abuín, Proxecto Nomes e Voces)

Aquela noite de agosto levaron a Tucho cara ao escuro. Levaron a Tucho e a Luís Singul cara a aquela escuridade mesta e homicida dos camiños sen luz. E levaron tamén o pouco que había naquela casa humilde de mariñeiros, as novelas, a lámpada, o reloxo, uns patacóns... toda a pobreza e o orgullo daquela casa de xente honrada que arelaba unha vida mellor. Aquela noite de agosto, aqueles criminais levaron a paz e o sosego dunha muller coa vida arrebatada.

Manuela foi detrás deles, non paraba de berrar: -Leváronme a Tucho, leváronme a Tucho. Levou os nenos á casa da nai e pediulle á súa irmá Montserrat que fora con ela, que lle axudara a salvar ao home. Cando ían pola rúa da Roda sentiron os tiros e pouco despois atoparon os corpos de Antonio e de Luís. E Manuela sentiu que lle quitaban a vida tamén a ela, e ficou alí paralizada polo horror, afogada nunha mágoa infinita.

O medo era moi grande, tan grande como a dor, tan forte como a raiba. E os corpos ficaron tirados na escuridade até que ao día seguinte o pai de Manuela foi alí e recolleu con unha tristeza inmensa os miolos esparexidos e meteunos dentro da gorra. E cando chegou a camioneta e lle pediu aos gardas se podía taparlle a cara a Antonio con un pano branco, dixéronlle que non, que para onde o levaban ía ben así.

Despois daquel día Manuela Abuín comezou a travesía da dor, da coraxe e da loucura. A viaxe amarga da persecución, das irmáns rapadas, dos irmáns presos no Lazareto. E a decisión de nunca claudicar, de mirar cara a cara aos asasinos e chamarlles polo seu nome. E cada vez que vía aquel home, o veciño que foi á súa casa o 15 de agosto, cantáballe asasino, asasino, asasino...

Mais Manuela xa non seguiu vivindo, xa non foi a mesma. Ela que era unha nai agarimosa, namorada dos nenos, comezou a baterlles. E a tirar as cousas que había na casa; levaba a roupa ou os mobles e deixábaos abandonados nos camiños. Até que un día foi ao antigo Obelisco, que había alí un monumento a Calvo Sotelo, e esnaquizou as bombillas que o alumeaban. E entón metérona no cárcere e pouco despois levárona para Conxo.

Carmen Meaños
A Carrilla
(Fotografia de José Luiz Oubiña
do libro Matriarcas)

A súa filla Carmen traballou duro desde nena para gañar o necesario para ir visitar a nai. E cando casou foi con Emilio de lúa de mel a Conxo, foron os dous a estar con ela e a dicirlle que casaran. E alí estaba a súa nai, Manuela Abuín Pardo, tan fermosa e triste, cos anacos de xornal que recortaba porque dicía que os homes das fotografías eran o seu Antonio.

Manuela morreu por última vez o 19 de xuño de 1950, no manicomio de Conxo. Mais ficou aquí a súa filla Carmen Meaños Abuín, A Carrilla, para salvala da morte última, do esquecemento. Ficou Ela, con toda a coraxe e a lucidez, para contar o que pasara.

Carmen Meaños cos seus pais,
Antonio Meaños e Manuela Abuín

Carmen Meaños Abuín viviu todos os días da súa vida para honrar a memoria dos seus pais. Para que seguiran vivindo nela. Faloulles de Antonio e de Manuela aos fillos con enorme estima e dignidade. Estivo en todas as homenaxes ás vítimas da represión fascista, concedeu numerosas entrevistas, protagonizou reportaxes nos medios de comunicación, foi partícipe do Barco da memoria, reviviu unha e outra vez o sufrimento até esgotar as bágoas, e contou a historia dramática e heroica do seus pais e a súa propia no libro “Matriarcas”, de Montse Fajardo.

E entón dixo que xa podía morrer tranquila, como se cumprira unha promesa, unha arela gardada moi adentro, un soño sulagado no tempo interminábel de carraxe e de dor. Que os nomes do seu pai e de súa nai, que os nomes de Antonio Meaños Abelenda e Manuela Abuín Pardo, brillasen con luz propia na historia de Galiza, na historia do pobo traballador e valente. Como resplandecían nos seus ollos brillantes de bágoas e de orgullo.

Fontes:

Montse Fajardo: Matriarcas (capítulo dedicado a Carmen Meaños Abuín, A Carrilla), 2012.

Entrevista a Carmen Meaños Abuín (Arquivo de Margarita Teijeiro)

Entrevista a Dolores Abuín (Arquivo de Margarita Teijeiro).